Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yer alan karara nazaran, Rus vatandaşı Ağa Mugradiç Sansaryan tarafınca 1901’de İstanbul’da Sansaryan Vakfı kuruldu. Yoksul Ermeni çocuklarının eğitim ve öğretim masraflarının karşılanması maksadını taşıyan vakfın vakfiyesinde de “vakfın tevliyesinin Ermeni milleti patriki her kim olursa ona ilişkin olacağı” açıklandı.
Cumhuriyetin ilanının akabinde vakfa ilişkin Fatih’teki Sansaryan Han, 1929’da kadastro kurulu sonucuna istinaden vakıf ismine tescil edildi. İstanbul Vilayet Özel Yönetimince 1930’da açılan dava ile hanın idaresi İstanbul Vilayet Özel Yönetimine devredildi. Yönetimin, 1951’deki başvurusu daha sonrası 1952’de de taşınmaz İstanbul Vilayet Özel Yönetimi ismine tescil edildi.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Vilayet Özel Yönetimine karşı 1985’te tapu iptali ve tescil davası açtı. Taşınmazın mülkiyetinin vakfa ilişkin olduğu, 1957 tarihindeki ve 7044 sayılı Aslında Vakıf Olan Tarihi ve Mimari Değeri Haiz Eski Yapıtların Vakıflar Umum Müdürlüğüne Evresine Dair Kanun uyarınca taşınmazın Genel Müdürlüğe zamanının gerektiği savunuldu. Davanın kabulüne karar verilerek bu sefer taşınmaz, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne devredildi.
Bu sürecin akabinde vakfı temsilen Türkiye Ermenileri Patrikliği, 2011’de İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde tapu iptali ve tescil davası açtı. Yargılama kararı mahkeme, Türkiye Ermeni Patriğinin davada vakfı temsil ytesirinin olmadığı nedeni öne sürülerek ret sonucu verdi.
sonucun nihaileşmesinin akabinde Sansaryan Vakfı, hak ihlali argümanıyla Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulundu.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 35’inci unsurunda teminat altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için bir daha yargılama yapılmak üzere belgenin İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesini kararlaştırdı.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Anayasa Mahkemesinin sonucunda, Anayasa’nın 35’inci unsurunda her insanın mülkiyet ve miras haklarına sahip olduğu, bu hakların lakin kamu faydası emeliyle kanunla sınırlanabileceği ve mülkiyet hakkının kullanılmasının toplum faydasına muhalif olamayacağının karar altına alındığı vurgulandı.
Başvuru konusu olayda, mülkiyet hakkına müdahalede bulunulduğu belirtilen kararda, “Türk anayasal sisteminde hak ve özgürlükleri kısıtlayıcı düzenleme yapma yetkisi yasama organına aittir.” kararı hatırlatıldı.
Demokrasilerde hangi hakkın ne ölçüde sınırlanacağına bürokrasi yahut yargının değil yasama organlarının karar vereceği bildirilen kararda, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Bu açıklamalar ışığında değerlendirildiğinde vakfın mazbut vakıf olarak kabulünün ve buna bağlı olarak Patrikliğin vakfı temsil ytesirinin bulunmadığının değerlendirilmesinin kanun kararlarının öngörülebilir olmayan genişletici yorumuna dayandığı kararına ulaşılmıştır. Bu durumda müracaatçının mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin yasal desteğinin bulunmadığı kanaatine varılmıştır. Varılan sonuca nazaran müdahalenin yasal bir maksadının yahut ölçülü olup olmadığının kıymetlendirilmesine gerek görülmemiştir. Açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 35’inci hususunda teminat altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.” (AA)
Cumhuriyetin ilanının akabinde vakfa ilişkin Fatih’teki Sansaryan Han, 1929’da kadastro kurulu sonucuna istinaden vakıf ismine tescil edildi. İstanbul Vilayet Özel Yönetimince 1930’da açılan dava ile hanın idaresi İstanbul Vilayet Özel Yönetimine devredildi. Yönetimin, 1951’deki başvurusu daha sonrası 1952’de de taşınmaz İstanbul Vilayet Özel Yönetimi ismine tescil edildi.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Vilayet Özel Yönetimine karşı 1985’te tapu iptali ve tescil davası açtı. Taşınmazın mülkiyetinin vakfa ilişkin olduğu, 1957 tarihindeki ve 7044 sayılı Aslında Vakıf Olan Tarihi ve Mimari Değeri Haiz Eski Yapıtların Vakıflar Umum Müdürlüğüne Evresine Dair Kanun uyarınca taşınmazın Genel Müdürlüğe zamanının gerektiği savunuldu. Davanın kabulüne karar verilerek bu sefer taşınmaz, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne devredildi.
Bu sürecin akabinde vakfı temsilen Türkiye Ermenileri Patrikliği, 2011’de İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde tapu iptali ve tescil davası açtı. Yargılama kararı mahkeme, Türkiye Ermeni Patriğinin davada vakfı temsil ytesirinin olmadığı nedeni öne sürülerek ret sonucu verdi.
sonucun nihaileşmesinin akabinde Sansaryan Vakfı, hak ihlali argümanıyla Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulundu.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 35’inci unsurunda teminat altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için bir daha yargılama yapılmak üzere belgenin İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesini kararlaştırdı.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Anayasa Mahkemesinin sonucunda, Anayasa’nın 35’inci unsurunda her insanın mülkiyet ve miras haklarına sahip olduğu, bu hakların lakin kamu faydası emeliyle kanunla sınırlanabileceği ve mülkiyet hakkının kullanılmasının toplum faydasına muhalif olamayacağının karar altına alındığı vurgulandı.
Başvuru konusu olayda, mülkiyet hakkına müdahalede bulunulduğu belirtilen kararda, “Türk anayasal sisteminde hak ve özgürlükleri kısıtlayıcı düzenleme yapma yetkisi yasama organına aittir.” kararı hatırlatıldı.
Demokrasilerde hangi hakkın ne ölçüde sınırlanacağına bürokrasi yahut yargının değil yasama organlarının karar vereceği bildirilen kararda, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Bu açıklamalar ışığında değerlendirildiğinde vakfın mazbut vakıf olarak kabulünün ve buna bağlı olarak Patrikliğin vakfı temsil ytesirinin bulunmadığının değerlendirilmesinin kanun kararlarının öngörülebilir olmayan genişletici yorumuna dayandığı kararına ulaşılmıştır. Bu durumda müracaatçının mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin yasal desteğinin bulunmadığı kanaatine varılmıştır. Varılan sonuca nazaran müdahalenin yasal bir maksadının yahut ölçülü olup olmadığının kıymetlendirilmesine gerek görülmemiştir. Açıklanan münasebetlerle Anayasa’nın 35’inci hususunda teminat altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.” (AA)